NGUYỄN ĐÌNH THI

 

Đất nước

 

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

 

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác heo may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.

 

Mùa thu nay khác rồi

Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi

Gió thổi rừng tre phấp phới

Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha

 

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

 

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về

 

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.

 

Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Đã bật lên những tiếng căm hờn

 

Bát cơm chan đầy nước mắt

Bay còn giằng khỏi miệng ta

Thằng giặc Tây thằng chúa đất

Đứa đè cổ, đứa lột da

 

Xiềng xích chúng bay không khoá được

Trời đầy chim và đất đầy hoa

Súng đạn chúng bay không bắn được

Lòng dân ta yêu nước thương nhà

 

Khói nhà máy cuộn trong sương núi

Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng

Ôm đất nước những người áo vải

Đã đứng lên thành những anh hùng.

 

Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội

Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh

Trán cháy rực nghĩ trời đất mới

Lòng ta bát ngát ánh bình minh.

 

Súng nổ rung trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng loà.

Nhớ

Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh

Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây

Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh

Sưởi ấm lòng chiến sĩ dưới ngàn cây

 

Anh yêu em như anh yêu đất nước

Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần

Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước

Mỗi tối anh nằm mỗi miếng anh ăn

 

Ngôi sao trong đêm không bao giờ tắt

Chúng ta yêu nhau chiến đấu suốt đời

Ngọn lửa trong rừng bập bùng đỏ rực

Chúng ta yêu nhau kiêu hãnh làm người

1945

 

 

MINH HUỆ

Đêm nay Bác không ngủ

 

Anh đội viên thức dậy

Thấy trời khuya lắm rồi

Mà sao Bác vẫn ngồi

Đêm nay Bác không ngủ.

 

Lặng yên bên bếp lửa

Vẻ mặt Bác trầm ngâm

Ngoài trời mưa lâm thâm

Mái lều tranh xơ xác.

 

Anh đội viên nhìn Bác

Càng nhìn lại càng thương

Người Cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm.

 

Rồi Bác đi dém chăn

Từng người từng người một

Sợ cháu mình giật thột

Bác nhón chân nhẹ nhàng.

 

Anh đội viên mơ màng

Như nằm trong giấc mộng

Bóng Bác cao lồng lộng

Ấm hơn ngọn lửa hồng.

 

Thổn thức cả nỗi lòng

Thầm thì anh hỏi nhỏ:

- Bác ơi! Bác chưa ngủ?

Bác có lạnh lắm không?

 

- Cháu cứ việc ngủ ngon

Ngày mai đi đánh giặc!

Vâng lời anh nhắm mắt

Nhưng bụng vẫn bồn chồn.

 

Không biết nói gì hơn

Anh nằm lo Bác ốm

Lòng anh cứ bề bộn

Vì Bác vẫn thức hoài.

 

Chiến dịch hãy còn dài

Rừng lắm dốc lắm ụ

Đêm nay Bác không ngủ

Lấy sức đâu mà đi!

 

... Lần thứ ba thức dậy

Anh hốt hoảng giật mình

Bác vẫn ngồi đinh ninh

Chòm râu im phăng phắc.

 

Anh vội vàng nằng nặc:

- Mời Bác ngủ Bác ơi!

Trời sắp sáng mất rồi

Bác ơi, mời Bác ngủ

 

- Cháu cứ việc ngủ ngon

Ngày mai đi đánh giặc

Bác thức thì mặc Bác

Bác ngủ không an lòng

 

Bác thương đoàn dân công

Đêm nay ngủ ngoài rừng

Rải lá cây làm chiếu

Manh áo phủ làm chăn...

 

Trời thì mưa lâm thâm

Làm sao cho khỏi ướt

Càng thương càng nóng ruột

Mong trời sáng cho mau.

 

Anh đội viên nhìn Bác

Bác nhìn ngọn lửa hồng

Lòng vui sướng mênh mông

Anh thức luôn cùng Bác.

 

Đêm nay Bác ngồi đó

Đêm nay Bác không ngủ

Vì một lẽ thường tình

Bác là Hồ Chí Minh.

1951

 

 

PHẠM HỔ

Qua Bạch Đằng

 

 

Xe vừa dừng, sóng nghìn xưa đã vẫy gọi, nhấp nhô...

 

Qua dòng sông yêu kính tự bé thơ,

Tay vốc nước, tôi hỏi cùng bát ngát:

"Những sóng nào xưa theo thuyền đi giết giặc,

Qua nghìn năm còn có mặt hôm nay?"

 

Sông chẳng trả lời, chỉ vỗ sóng vào tay

Mà máu giặc cũng hết hồng trong nước biếc:

Chỉ có đền Công, núi xoè đuôi chim đẹp

Cùng khách phà đang mải chuyện đời nay,

 

Những cháu con của Hưng Đạo vùng này,

Phả Lại, Yên Trì đều lừng danh du kích

Trên ngọn sóng thuyền Nguyên xưa vướng cọc;

Tàu Pháp nay cũng nếm nhục Bạch Đằng

 

Sông bây giờ mới đáp tiếng mênh mông

"Còn đủ cả, và ngày càng bất tử

Những con sóng đã vỗ vào lịch sử

Vào lòng dân cho dân mãi anh hùng!"

 

Xe đi rồi, sông nằm khuất sau lưng

Ngoái đầu lại chỉ thấy đàn chim biển

Lượn mãi, lượn hoài, như tìm, như kiếm

Dấu vết nghìn xưa trên lớp sóng đẹp tươi...

 

Hãy tìm giữa lòng người đang sống, chim ơi!

 

HUỲNH VĂN NGHỆ

 

Tiếng hát quốc ca

 

 

Ngựa hồng dừng chân

Bên quân y viện

Giựt mình nghe tiếng

Quốc ca vang

 

Phải chăng giờ chào cờ buổi sáng

Hay hội nghị cơ quan

Sao chỉ một người cất giọng

Anh hát đi hát lại nhiều lần?

 

Xuống ngựa buộc cương

Hỏi ra mới rõ:

Bác sĩ đang cưa chân

Một thương binh bằng cưa thợ mộc.

 

Bác sĩ vừa cưa vừa khóc

Chị cứu thương nước mắt tràn trề

Nhìn ảnh Bác Hồ trên tấm vách tre

Người chiến sĩ mê mải hát

Cưa cứ cưa, xương cứ đứt

Máu cứ rơi từng giọt đỏ hồng

Hai tay anh xiết chặt đôi hông

Dồn đôi phổi vào trong tiếng hát:

"Đoàn quân Việt nam đi

Chung lòng cứu quốc..."

Đã hát đi hát lại bao lần

Vẫn chưa đứt xương chân

Vẫn chưa ngừng máu đổ...

 

Trở lên yên, ngựa đi từng bước nhỏ

Cúi đầu nặng nỗi đau thương

Nhưng lửa căm hờn

Bổng dựng cao đầu ngựa dậy:

 

Cả núi rừng

Như còn vẳng lời ca chiến sĩ:

"Tiến mau ra sa trường!...

Tiến lên! Cùng tiến lên!..."

 

Và vang trời ngựa hí

Chí phục thù cháy bỏng tay cương.

 

 

MINH TIỆP

 

Bức tranh sinh hoạt

Tặng trung đội Mortier

 

Trung đội anh đóng bên bờ suối trong

Gió núi mênh mông rạo rực lòng.

Xóm xa

Rừng rậm!

Đình trơ vơ đứng trên đồi nắng

Vòm che hai chục mái đầu xanh.

Cây luỹ

Tre thành!

Giường kê cánh cửa,

Bàn ăn lát nứa,

Câu đối dán đè khẩu hiệu xinh xinh.

Thương gian nhà chật chội

Bọn anh đóng ở đình;

Chẳng tu cũng cơm muối

Cô gái Mán thương tình:

- "Biếu anh dẫy sắn để dành trên nương".

*

Đây cái giếng mới đào

Cầu ván ghép thanh tao,

Nước trong xanh leo lẻo,

Sỏi rải lối đi vào.

Vườn hoang anh phá thành ba luống,

Vọng gác làm cao vút mấy lèo.

Đây chẳng tiện nuôi heo

Công đâu mà cám bèo!

Anh nuôi đàn mái ghẹ,

Lúa mùa rụng tung toé

Thả một lúc đẫy diều

Lớn mau như người thổi

- Bao giờ xong hội "đua ganh"

Gà quay một bữa thết anh tiệc mừng.

*

Mấy hôm liền đi rừng,

Lấy cây mai cây trúc

Mũ nan đan vài chục

Anh em tạm đủ dùng.

Áo anh đan sợi chỉ đay

Túm xanh túm tía như cây trên rừng

Thằng Tây có mắt như bưng

Đố mày biết được cây rừng hay tao!

*

Mái đình nâu mục thủng

Tường xiêu cột lao đao

Dô ta anh em ơi mau dựng,

Phên nứa chăng lên chắn gió vào

Chim ơi mày ở nơi nao?

Ví chưa có tổ thì vào ở chung

Đình hoang mấy độ thôi hương khói

Giờ hửng đôi chiều ngọn lửa rung

Hành lang mờ vết chân in lối

Nay ngựa nghênh ngang súng mấy từng!

...

*

Này giặc đói, giặc thiếu,

Này giặc ốm, giặc xâm lăng,

Chà chà, vạn ức triệu!

Bao vây mình hung hăng!

Anh ơi tôi vẫn ngang tàng

Tôi bắn, tôi cuốc, tôi đan, tôi trồng

Tôi ăn quả chín, tôi uống nước trong

Phên đan che lạnh gió đông thổi về

*

Anh ơi! tôi đóng ở đây,

Phá hoang tập luyện chờ ngày giặc lên

Thi đua tôi quyết nêu tên

Cho vui Trung đội, cho yên dạ này

Đêm đêm súng chẳng rời tay,

Ngày ngày dao, cuốc không giây phút rời.

Giữ căn cứ địa làm nơi

Ngàn năm ghi mãi mẩu đời đấu tranh.

10/10/48

 

 

CHÍNH HỮU

Gửi mẹ

 

Hôm nọ gặp người làng ta ở xuôi

Hỏi thăm tin nhà tin mẹ

 

Mẹ hiểu câu "Kháng chiến trường kỳ nhất định thắng lợi"

Những đêm gió mưa dữ dội

Vẫn thắp hương cầu trời phù hộ bước con đi

 

Lúc thơ ngây con từng nghe kể

Từ tuổi lấy chồng mẹ ít khi vui

Ngày đưa thầy về nơi yên nghỉ

Lá mùa đông rơi xuống đầy vai

 

Con mang tấm lòng thương mẹ

Đi qua nghìn dặm quê hương

Này đây núi, này đây sông

Này đây buổi chiều khói thổi cơm lặng lẽ

Nơi nào cũng hiền như đời của mẹ

 

Làng ở đây như làng dưới ta

Cũng có giếng nước

Cũng có gốc đa

Cũng có con trai xa nhà

 

Yên tâm mẹ nhé

Con đi mười năm

Con đi bảo vệ

Niềm vui của mẹ

Và của quê hương

Một ngọn khói thổi cơm

Một mái nhà bình yên bếp lửa

Tiếng võng đung đưa trưa hè tuổi nhỏ

1954

 

Đồng chí

 

Quê hương anh nước mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá

Anh với tôi, đôi người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau.

Súng bên súng, đầu sát bên đầu

Đêm rét chung chăn, thành đôi tri kỷ.

Đồng chí!

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày

Gian nhà không mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

Chân không giày

Thương nhau tay nắm lấy bàn tay!

 

Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo.

1947

Nguồn: TẠP CHÍ THƠ -HNV